Syntetyczne składniki perfum - czym są syntetyczne nuty zapachowe?

Kiedyś perfumy kojarzyły się z luksusem i wiązały się z dużym wydatkiem. Dzisiaj rynek obfituje zarówno w droższe, jak i tańsze kompozycje zapachowe, pochodzące z naturalnych bądź syntetycznych źródeł. Jak zmienił się przemysł aromatyczny i czy syntetyczne składniki perfum oznaczają gorszą jakość zapachu?

Perfumy to duża część przemysłu kosmetycznego, dlatego producenci stawiają przede wszystkim na ich jakość. Jeśli zapach jest określany jako „syntetyczny”, od razu kojarzy się z czymś sztucznym, nieprzyjemnym i szkodliwym dla organizmu. Dzieje się tak dlatego, że od początku istnienia przemysłu zapachowego perfumy były produkowane z naturalnych składników. W obecnych czasach sytuacja dynamicznie się zmienia. Czym się różnią syntetyczne i naturalne składniki perfum? Czy aromaty wytwarzane w laboratoriach są gorsze?

Z czego składają się perfumy?

Perfumy to dla wielu osób kilka nut zapachowych połączonych roztworem alkoholowym. W praktyce jednak proces ten jest o wiele bardziej skomplikowany. Każdy flakonik perfum zawiera kilka głównych elementów. Przede wszystkim są to syntetyczne lub naturalne związki chemiczne, nazywane zbiorczo olejkami eterycznymi, które są rozpuszczane najczęściej w etanolu. Całość utrwalana jest tzw. fiksatorem, który chroni przed nadmiernym ulatnianiem się zapachu z powierzchni skóry. Zapachy dzieli się dodatkowo na:

• akordy podstawowe, czyli główny zapach. To on wyczuwalny jest od samego początku i tworzy bazę, z którą komponują się pozostałe nuty. To najczęściej takie aromaty, jak piżmo, ambra albo drzewo sandałowe;
• akordy serca to związki o nieco większej lotności i intensywnym zapachu. Definiują ogólny charakter całej kompozycji, ale dość szybko przestają być wyczuwalne;
• akordy głowy, czyli tzw. wysokie, wyczuwane są praktycznie tylko chwilę po otwarciu flakonika. To najczęściej cytrusy i aromaty kwiatowe.

Bardzo często do produkcji zapachów stosuje się także aldehydy. Są to organiczne związki chemiczne, które wpływają na zmysł węchu. Im dłuższy jest ich łańcuch cząsteczkowy, tym intensywniejszy będzie uzyskany aromat. Aldehydy w perfumach mogą pachnieć przeróżnie – może to być woń szampana, morskiej bryzy, korzennych ciasteczek, orientalnego ogrodu, a także wielu innych kompozycji, które spotykamy w życiu codziennym. Często wytwarzane są syntetycznie, wobec tego chętnie wykorzystuje się je w przemyśle kosmetycznym – nie tylko do tworzenia zapachów, ale także wzbogacania kremów czy ser do twarzy.

Naturalne składniki perfum

Naturalne nuty zapachowe były używane w przemyśle aromatycznym od samego początku. To głównie składniki pochodzenia roślinnego, ale także zwierzęcego. Do ich produkcji wykorzystuje się duże ilości naturalnych surowców, co oznacza także wysokie koszty. Wykorzystywane są także jako utrwalacz zapachu – przedłużają jego trwałość i zapewniają intensywny aromat.

Najczęściej spotykane naturalne składniki perfum pochodzenia zwierzęcego to ambra, piżmo i cybet. Wśród naturalnych roślinnych składników możemy wymienić wszystkie ekstrakty pozyskiwane bezpośrednio z kwiatów, owoców czy warzyw. Mogą to być olejki eteryczne, żywice lub balsamy.

Czym są syntetyczne składniki perfum?

Syntetyczne składniki perfum to zamienniki naturalnych ekstraktów, wytwarzane w specjalistycznych laboratoriach. Ich produkcja upowszechniła się pod koniec XIX wieku, kiedy perfumy weszły do ogólnego obiegu i przestały być dostępne tylko dla klientów luksusowych. Wówczas zaczęto szukać szybszych i tańszych rozwiązań. Nie oznacza to jednak, że syntetyczne ekstrakty zapachowe są gorszej jakości. Niemal w 100% odwzorowują naturalne aromaty.

Laboratoryjna produkcja składników perfum pozwoliła stworzyć zapachy, które mogły być od tej chwili dostępne dla wszystkich i dała szansę odwzorowania aromatów, coraz rzadziej spotykane w naturze. Chodzi tu między innymi o ambrę, która jest pozyskiwana z układu pokarmowego kaszalotów (chemicznie zastąpiona ambroksanem) lub o oud – żywicę pozyskiwaną z drzewa zainfekowanego konkretnym rodzajem grzybów. Dzięki temu powstały np. piżma syntetyczne, do złudzenia przypominające te pozyskiwane od zwierząt.

Obecnie syntetyki nie zastępują jedynie tych najdroższych surowców, ale większość naturalnych składników perfum.

Korzyści płynące ze stosowania syntetycznych ekstraktów w perfumach

Upowszechnienie się sztucznego produkowania olejków eterycznych nie tylko zapewniło dostęp do perfum wszystkim klientom, ale także pozwoliło na znaczne rozszerzenie gam zapachowych. Nie wszystkie kompozycje można pozyskać w naturalny sposób. Chodzi tu przede wszystkim o nuty morskie, ozonowe oraz świeże aromaty, kojarzące się z wakacjami. Oczywistym jest, że nie da się wyekstrahować zapachu bryzy z nadmorskiego powietrza, ale możliwe jest jego odwzorowanie w laboratoriach.

Dotyczy to także unikalnych kompozycji, które trudno jest znaleźć w przyrodzie dokładnie tak skomponowane, ale które od wielu lat określają charakter perfum. To przede wszystkim nuty fougere, pudrowe, orientalne czy tzw. zielone aromaty. Ich chemiczna formuła bez problemu imituje zapachy wodne, typowo męskie lub korzenne.

Syntetyczna produkcja aromatów zapachowych to doskonałe rozwiązanie także w sytuacji, kiedy do wytworzenia perfum potrzebne są egzotyczne rośliny, także te zagrożone wyginięciem.

Składniki syntetyczne a prawo – czy syntetyki zawsze są bezpieczne?

Niestety, wśród związków chemicznych istnieją także takie składniki perfum, które mogą okazać się niebezpieczne, szczególnie w dużych ilościach. Są to przede wszystkim ftalany i parabeny, które mogą działać rakotwórczo lub wywoływać podrażnienia. Także naturalne składniki zapachów mogą być dla nas niebezpieczne – niektóre ekstrakty roślinne posiadają inną zawartość substancji zapachowych (np. linalolu) w różnych momentach zbiorów.

Z tego powodu powstały pewne regulacje prawne, których zadaniem jest uczynienie przemysłu perfumeryjnego bezpiecznym. W drugiej połowie XX wieku w Genewie utworzona została organizacja IFRA (International Fragrance Association), czyli Międzynarodowe Stowarzyszenie Zapachów. Przepisy IFRA regulują proces tworzenia zapachów tak, aby produkowane kompozycje były absolutnie bezpieczne, niezależnie od pochodzenia ich komponentów. Każdy składnik perfum musi więc być dokładnie przetestowany.

Syntetyczne składniki perfum a ekologia

„Syntetyczne”, a więc „chemiczne, sztuczne”. Czy na pewno? Okazuje się, że zamienniki naturalnych esencji zapachowych nie tylko są tańsze, ale także wywierają mniejszy wpływ na środowisko. Produkowane w warunkach laboratoryjnych aromaty powstają pod ścisłą kontrolą naukowców i są przebadane pod kątem bezpieczeństwa dla zdrowia. Mają dużo mniejszy potencjał alergiczny, a więc rzadziej wywołują podrażnienia skóry. Dodatkowo wytworzenie syntetycznych zamienników nie wymaga okrucieństwa wobec zwierząt ani niszczenia roślinności.

Etyka syntetycznych olejków eterycznych

Produkcja perfum opartych na naturalnych ekstraktach wiąże się niestety z wspomnianym przed chwilą okrucieństwem wobec zwierząt. Aby uzyskać odpowiednią ilość esencji, potrzeba poświęcić mnóstwo istnień (co nierzadko wiąże się ze stosowaniem tortur), a także zniszczyć ogromne ilości zieleni. Z tego powodu naturalne składniki perfum nie tylko są kosztowne, ale także nieetyczne. Wobec tego producenci coraz częściej odchodzą od tej praktyki i sięgają po składniki syntetyczne. Obecnie coraz więcej luksusowych firm decyduje się na korzystanie z dobrodziejstwa nauki i sięga po perfumy syntetyczne, aby jak najlepiej dopasować się do potrzeb klienta, zapewnić mu ekskluzywny produkt, a jednocześnie nie generować dużych kosztów i pozostać w zgodzie z naturą.

Perfumy naturalne czy syntetyczne - które wybrać?

Perfumy naturalne są lepsze czy gorsze od syntetycznych - to pytanie zadaje sobie mnóstwo osób. Odpowiedź zależy tak naprawdę od naszych osobistych preferencji. Syntetyki są o wiele bardziej etyczne i ekologiczne, a także znacznie tańsze w produkcji i sprzedaży, niż zapachy pozyskiwane z naturalnych źródeł.

Wiele osób tak naprawdę nie zwraca uwagi na to, z jakiego źródła pochodzą perfumy. Zależy im na idealnym zapachu, trwałości, czasem także na ogólnym wyglądzie flakonika. Dokładny skład analizują przede wszystkim miłośnicy zwierząt i działacze ekologiczni. Wiadomo jednak, że syntetyczne składniki są znacznie tańsze, a ich jakość ani trochę nie odbiega od naturalnych oryginałów. To, czy wybierzemy perfumy syntetyczne, czy naturalne, zależy więc od naszych upodobań/ Niemniej jednak warto sięgać po zamienniki, bo to doskonałe rozwiązanie, które pozwoliło znacznie upowszechnić cały przemysł zapachowy.